S.S.S

“Hasta Hakları” dendiğinde karşı karşıya kaldığımız kavram “hak” tır. “Hak” kavramını; insanın doğuştan getirdiği ve daha sonra hukuk düzeninin verdiği maddi-manevi yetkiler olarak tanımlamak mümkündür.

“Hak” kavramını ile birlikte anılan ve hasta hakları ile doğrudan ilgisi olan bir diğer kavram “insan hakları” kavramıdır. İnsan hakları ilk kez 1215 yılında İngiltere’de gündeme gelmiştir. Yukarıda yaptığımız tanımla aynı yola çıkan “insan hakları” kavramı sağlık hakkı açısından büyük önem taşır çünkü, hasta haklarını “temel insan haklarının sağlık alanına yansıması” olarak tanımlamak mümkündür.

Sağlık Bakanlığının, 01.08.1998 tarih ve 23420 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hasta Hakları Yönetmeliğinde ise Hasta Hakları şöyle ifade edilmiştir: Hasta Hakları: Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları hasabiyle sahip bulundukları ve T.C. Anayasası, milletlerarası antlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklarını ifade eder.

Hasta Hakları aşağıdaki ilkeler doğrultusundadır;

• Kadın ve erkek herkesin insan olması dolayısıyla saygı görmeye hakkı vardır.
• Herkes kendi yaşamını belirleme hakkına sahiptir.
• Herkes fiziksel ve zihinsel bütünlüğe sahip olmaya ve kişi olarak güvenli bir yaşam sürdürme hakkına sahiptir.
• Kadın veya erkek herkesin özel yaşamına saygı gösterilmelidir.
• Herkes kendi ahlaki ve kültürel değerlerine, dinsel ve felsefi inançlarına sahip olma ve bunlara saygı gösterilme hakkına sahiptir.
• Herkes hastalıkların önlenmesi ve sağlık bakımı için yeterli ölçüde çabalar ile sağlığının korunması ve kendisi için edinilebilir en yüksek sağlık seviyesine kavuşma hakkına sahiptir.

Hasta hakları önemlidir çünkü;

• Hastanın bir kişi olarak gelişmesi ve kişinin bütünlük ve itibarını korunması, sağlık hizmetlerinde temel insan haklarını yeniden onaylaması
• Hastalara sağlık hizmetlerinden tam olarak yararlanma konusunda yardım etme ve sistemle ilgili sorunların etkisini hafifletme
• Hastalarla sağlık personeli arasındaki ilişkiyi destekleme ve geliştirme, özellikle de hastaların sağlık hizmeti sürecine aktif katılımını cesaretlendirme
• Hasta kuruluşları, sağlık personeli ve sağlık yönetimleri arasındaki diyaloglar için yeni fırsatlar yaratmak ve var olanları güçlendirmek.
• Sağlık personelinin mesleki uygulamalardan doğan hatalarını azaltma
• Hastaların sağlık hizmetleriyle ilgili ulusal ve yerel programlara katılmasını sağlayarak sağlık hizmeti kalitesini artırma
• Çocuklar, psikiyatrik hastalar, yaşlılar ve mahkumlar gibi özel gruplar için ayrıntılı düzenlemeler getirme
• Hasta-hekim ilişkisinde edilgen modeli değiştirerek sağlık hizmetlerinin insancıllaştırılmasını sağlama
• Hasta eğitimini genel bir uygulama haline getirerek sağlık hizmeti etkinliğini arttırma
• Hasta haklarıyla ilgili düzenli başvuru mekanizmaları oluşturarak sağlık hizmeti ortamında oto kontrol sağlama
• Sağlık hizmetlerindeki piyasa dinamiklerine bağımlılıktan kaynaklanan ve hastaları “para kazanma” aracı olarak gören uygulamaları önleyecek sağlık kültürü geliştirme amaçlarını güderler.